Günlük Merak Yazılar

Güven kazanmak için ne yapılmalı? Tarihten bugüne değişmeyen bir mesele Güven, toplumların bağ dokusudur; bir işletmenin müşteriyle, bir liderin ekibiyle, bir bireyin yakın çevresiyle kurduğu ilişkinin görünmez sermayesidir. “Güven kazanmak için ne yapılmalı?” sorusu ise yalnızca günümüzün değil, antik çağlardan beri süren bir tartışmanın merkezindedir. Aristoteles’in dostluk ve erdem vurgusundan Orta Çağ’daki ahit ve sözleşme kültürüne, modern dönemdeki toplumsal sözleşme teorilerine kadar güven, düzeni mümkün kılan normların başında gelmiştir. Sanayi devriminde itibar ve tutarlılık ticaretin yağlayıcı yağı oldu; dijital çağdaysa bilgi asimetrilerinin ve hızın arttığı bir dünyada güven, hem daha kırılgan hem de daha stratejik bir avantaj haline geldi. Güncel…

Mikrokalsifikasyon Tedavi Edilmezse Ne Olur? (Biraz Mizah, Biraz Ciddiyet, Bolca Gerçek!) Ah, mikrokalsifikasyon! Adını duyunca kulağa sanki mikroskobik bir süs eşyasıymış gibi geliyor, değil mi? “Aa canım, yeni takı koleksiyonundan mı?” diye sorasınız geliyor ama hayır… Bu minik kireç parçacıkları, özellikle mamografi sonuçlarında beliren, bazen tamamen zararsız, bazen de “beni ciddiye al” diyen uyarı ışıkları gibidir. Bir Kadın, Bir Erkek ve Bir Mikrokalsifikasyon Hikayesi Kadınlar genelde durumu fark eder etmez hemen Google’a koşar: “Mikrokalsifikasyon nedir?” “Ne kadar mikrodur?” “Kalsifikasyon tedavi edilmezse ne olur?” Sonra tabii forumlara düşülür: “Benim de vardı, komşumun da vardı, ama doktor şöyle dedi…” derken işin rengi…

Kaynakların Sınırlılığı ve Dilin Ekonomisi: Gürcü Dilinde “Günaydın” Ne Demek? Bir ekonomist, sabahın ilk ışıklarında kahvesini içerken bile düşünür: kaynaklar sınırlıdır, tercihler sonsuzdur. Her “günaydın”, aslında bir ekonomik eylemdir — bir iletişim yatırımının, bir sosyal etkileşimin başlangıcı. İnsan, her sabah sınırlı zaman ve enerji kaynağını nasıl kullanacağını seçer. Bu çerçeveden bakıldığında, “Gürcü dilinde günaydın ne demek?” sorusu yalnızca dilbilimsel bir merak değil; dilin, kültürün ve ekonominin kesişim noktasında duran anlamlı bir sorgulamadır. Gürcüce’de “Günaydın” kelimesi “Dila mshvidobisa” (დილა მშვიდობისა) şeklindedir. Kelimenin anlamı, “Barışın sabahı” ya da “Huzurlu sabah” demektir — yani sadece bir selam değil, aynı zamanda toplumsal refahın bir…

Güneş Merkezli Sistemi Kim Buldu? Toplumsal Yapıların Gölgesinde Bilginin Cinsiyeti Bir Sosyoloğun Düşünce Günlüğünden İnsanlık tarihine baktığımızda, her “bilimsel keşif” aslında bir toplumsal bağlamın ürünüdür. Bugün “Güneş merkezli sistemin kimin tarafından bulunduğu” sorusu, sadece astronomik bir merak değil; aynı zamanda toplumsal bir aynadır. Nicolaus Copernicus, elbette modern bilimin öncülerinden biri olarak bu modeli ortaya koydu. Fakat mesele sadece “kim buldu?” sorusundan ibaret değildir. Sosyolojik olarak esas mesele şudur: Bir insanın “doğruyu” söyleyebilmesi için hangi toplumsal koşulların oluşması gerekir? Toplumsal Normlar ve Bilginin Meşruiyeti Bir düşünürün fikri, çoğu zaman bireysel zekâsından ziyade yaşadığı toplumun bilgi rejimiyle şekillenir. Copernicus’un yaşadığı 16. yüzyıl,…

Grinin En Açık Tonu Nedir? Toplumsal Roller ve Renklerin Anlamı Üzerine Bir Sosyolojik Yolculuk Bir sosyolog olarak her zaman insanların nasıl düşündüğünden çok, neden öyle düşündükleri ilgimi çekmiştir. Grinin en açık tonu ifadesi, çoğu kişiye basit bir renk tarifi gibi gelir; oysa benim için bu ifade, toplumsal yapıların, rollerin ve değerlerin iç içe geçtiği bir metafordur. Çünkü toplum, siyah ve beyaz kadar keskin çizgilerden değil; grinin binbir tonundan oluşur. Peki, bu tonların en açık olanı neyi temsil eder? Safiyeti mi, belirsizliği mi, yoksa toplumsal uyumun en zarif hâlini mi? Renklerin Toplumsal Anlamı: Gri, Uyumun Rengi Toplum, bireyleri çoğu zaman “doğru”…

Kapatma Argo Ne Demek? Geleceğin Diline Dair Samimi Bir Beyin Fırtınası Haydi birlikte düşünelim… Gündelik dilimizin görünmeyen köşelerinde dolaşan, bazen dost sohbetlerinde bazen de sosyal medya yorumlarında karşımıza çıkan bir kelime: “kapatma”. Argo dünyasında sıkça kullanılan bu kelime, yüzeyde basit gibi görünse de altında taşıdığı kültürel anlamlar, toplumsal kodlar ve geleceğe dair ipuçlarıyla düşündüğümüzden çok daha fazlasını anlatır. Bu yazıda, sadece “kapatma argo ne demek?” sorusunun yanıtını bulmakla kalmayacak; aynı zamanda gelecekte bu kelimenin nasıl evrilebileceği üzerine birlikte kafa yoracağız. — Kapatma Argo: Kökeni ve Günümüz Kullanımı Türkçe argo sözlüğünde “kapatma”, çoğunlukla bir kadını aşağılayıcı bir şekilde tanımlamak için kullanılan,…

Kanuni Türk Malı mı? Gelin Bu “Millî” Meselesini Birlikte Çözelim! Bir akşam sofrada çayınızı yudumlarken biri “Kanuni Türk malı mı?” diye sorsa ne yaparsınız? Önce bir duraksar, sonra “Hangi Kanuni? Süleyman mı, marka mı?” diye sorarsınız değil mi? Evet, doğru yerdesiniz. Burada Osmanlı tarihine dalmayacağız, bisikletin efendisi, yollarda rüzgâr gibi esen Kanuni motosikletlerini konuşacağız. Ve bunu yaparken hem biraz gülecek, hem de merakınızı doyuracak bilgilerle dolu bir yolculuğa çıkacağız. Kemerlerinizi bağlayın, çünkü bu yazı düz gitmez, biraz virajlıdır. Önce Temel Soru: Kanuni Nedir, Ne İşe Yarar? Kanuni, Türkiye’nin en bilinen motosiklet markalarından biri. Özellikle şehir içi ulaşımda uygun fiyatlı, pratik…

1 Li Kaç Metredir? Ölçünün Felsefi Derinliklerinde Bir Yolculuk Bir filozof sabahın sessizliğinde cetvelini eline alır ve sorar: “1 li kaç metredir?” Bu, yüzeyde basit bir ölçü sorusudur ama aslında insanın varoluşu kadar derin bir sorgulamayı içinde taşır. Çünkü ölçmek, sadece fiziksel bir işlem değildir; anlamı, düzeni ve hakikati aramanın biçimidir. “1 li kaç metredir?” sorusu, bilginin sınırlarını, adaletin ölçüsünü ve varlığın anlamını yeniden düşündürür. Epistemoloji: Bilginin Ölçüsünü Aramak Epistemoloji, bilginin doğasını, sınırlarını ve doğruluğunu sorgular. “1 li” denilen şey, aslında “desimetre”nin halk arasındaki sadeleşmiş hâlidir ve 1 desimetre 0,1 metreye eşittir. Ama mesele bu kadar basit midir? Bilimsel olarak…

Ya Nakkaş Ne Demek? Kültürün, Kimliğin ve Sembolün İncelikli Dokunuşu Bir antropolog olarak dünyanın dört bir yanındaki kültürlerin izlerini sürerken, bir kelimenin bile derin tarihî ve sembolik anlamlar taşıyabileceğini keşfetmek her zaman büyüleyici olmuştur. “Ya Nakkaş” ifadesi, sadece bir sesleniş ya da unvan değildir; o, insanın yaratıcılığa, kimliğe ve kutsallığa olan inancının yansımasıdır. Bu yazıda, bu ifadenin ardındaki çok katmanlı kültürel anlamı ritüeller, semboller, topluluk yapıları ve kimlikler çerçevesinde inceleyeceğiz. — “Nakkaş”ın Kökeni: Sanatın ve Ruhun Ustası “Nakkaş” kelimesi Arapça kökenlidir ve “nakşeden”, yani “oymak”, “süslemek” veya “resmetmek” fiilinden gelir. Osmanlı’dan İran’a, Orta Asya’dan Hindistan’a kadar birçok coğrafyada, nakkaşlar duvarları,…

Kan Bağı Olmadan Akraba Olur mu? Geleceğin Bağlarını Yeniden Düşünmek Yeni Bir Akrabalık Tanımı Mümkün mü? Hiç düşündünüz mü? Belki gelecekte “akraba” dediğimiz şey, bugün bildiklerimizden tamamen farklı bir anlam taşıyacak. Artık biyolojik sınırların ötesinde, duygularla, ortak değerlerle, paylaşılan ideallerle kurulan bağlardan söz edeceğiz. Çünkü insanlık değişiyor, ilişkiler değişiyor ve “aile” kavramı da bu dönüşümden nasibini alıyor. Bugün bu yazıda, sizlerle birlikte biraz beyin fırtınası yapmak istiyorum. “Kan bağı olmadan akraba olunur mu?” sorusuna sadece bugünün gözlüğüyle değil, geleceğin vizyonuyla bakalım. Kan Bağının Ötesine Geçen Bağlar Tarihin büyük bir kısmında akrabalık, genetik ve soy temelli bir kavramdı. Aynı anne babadan…