Kategori: Makaleler

Üstü Kapalı Olmak Ne Demek? Sessiz Sözlerin Anlamını Aramak Bir Hikâyeyle Başlayalım Bazı kelimeler vardır, sözlüğe baktığınızda tanımını görürsünüz ama gerçekte anlamını ancak yaşadığınızda anlarsınız. “Üstü kapalı olmak” da onlardan biridir. Bu, doğrudan söylememek ama ima etmek; anlatmak istemek ama anlatamamak; bazen korunmak bazen de korumak için seçilen bir yoldur. Ve her insan, hayatında en az bir kere bu kelimelerin gölgesinde bir hikâye yaşar. İşte şimdi, böyle bir hikâyeyi anlatacağım size. Belki kendinizden bir parça bulacak, belki de yıllardır anlamlandıramadığınız bir bakışın arkasındaki gerçeği hissedeceksiniz. İki Farklı Dünya: Ali ve Elif Ali, hayata hep bir satranç tahtası gibi bakan, stratejileriyle…

Bazı kelimeler sadece bir mesleği değil, bir kültürü, bir topluluğun ruhunu da taşır. Bugün sizlerle “yün hallaç nedir?” sorusunun ötesine geçip, bu kavramı toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet pencerelerinden ele almak istiyorum. Çünkü geçmişin el emeği meslekleri, yalnızca üretim sürecini değil; aynı zamanda toplumdaki rollerimizi, dayanışma biçimlerimizi ve eşitsizliklerimizi de görünür kılar. Yün Hallaç Nedir? Yün hallaç, geleneksel olarak yün veya pamuk gibi malzemeleri kabartıp temizleyerek kullanılabilir hâle getiren kişiye verilen isimdir. Yüzyıllar boyunca Anadolu’nun köylerinde, kasabalarında; düğün hazırlıklarından kış hazırlıklarına kadar birçok alanda hallaçların emeğiyle şekillenen bir yaşam vardır. Hallaçlık, sadece bir iş değil; bir toplumsal hafızadır. Tüylü,…

Hıfz Duası: İslam Kültüründe Hafızlık ve Eğitimle İlgili Derin Bir Anlam Eğitim, insan hayatını dönüştüren bir süreçtir. Her birey, öğrenmeye başladığı andan itibaren zihinsel ve ruhsal bir değişim sürecine girmektedir. Öğrenmenin gücü, insanın varoluşunu yeniden şekillendirirken, toplumsal ve kültürel bir bağlamda da büyük etkiler yaratır. İslam kültüründe, öğrenme ve hafızlık kavramları da aynı derin etkiye sahiptir. Bu yazıda, Hıfz duası ve hafızlık süreci üzerine daha geniş bir bakış açısı sunarak, öğrenmenin bireysel ve toplumsal etkilerini inceleyeceğiz. Hıfz Duası Nedir? Hıfz duası, Kuran’ı ezberleme sürecinde hafızlara rehberlik eden, Allah’a yapılan bir dua ve niyazdır. “Hıfz” kelimesi, korunma, saklama anlamına gelir ve…

Hemofili Hastaları Regl Olur mu? Toplumsal Normlar ve Cinsiyet Rolleri Üzerinden Bir Değerlendirme Toplumsal yapıların ve bireylerin etkileşimini anlamaya çalışan bir araştırmacı olarak, bazen en basit görünen soruların bile derin toplumsal anlamlar taşıdığını fark ederim. Hemofili hastalığı gibi genetik bir durum, genellikle fiziksel sağlık açısından gündeme gelirken, toplumsal normlar, cinsiyet rolleri ve kültürel pratiklerle nasıl şekillendiğine dair pek az konuşulmuştur. Birçok insanın aklına gelen ilk sorulardan biri, “Hemofili hastaları regl olur mu?” sorusudur. Ancak bu basit soruyu yanıtlamak, sadece biyolojik bir meselenin ötesinde, toplumsal bir bakış açısını da gerektirir. Çünkü kadınlar ve erkekler arasında biyolojik farklar olsa da, toplumsal yapılar,…

Pürmelal Ne Anlama Gelir? Geleceğe Dair Bir Kavramın İzinde Her çağ, kendi kelimelerini yaratır. Bazıları kısa ömürlü olur, bazılarıysa toplumun düşünme biçimini kökten değiştirir. “Pürmelal” işte bu ikinci kategoriye aday bir kelime gibi görünüyor. Henüz herkesin diline pelesenk olmamış olsa da, bu sözcük gelecekte düşünce sistemimizi, değerlerimizi ve hatta hayatı planlama biçimimizi şekillendirebilir. O yüzden bugün burada birlikte bir beyin fırtınası yapmak istiyorum: Pürmelal tam olarak ne anlama gelir ve yarının dünyasında bize nasıl bir vizyon sunabilir? Pürmelal, duygusal derinliğiyle insanı düşünmeye sevk eden, bütüncül bir farkındalık hâlidir; yalnızca anlamak değil, anlamlandırmak üzerine kurulu yeni bir bilinç formudur. Pürmelal’in Kökeni:…

Güven kazanmak için ne yapılmalı? Tarihten bugüne değişmeyen bir mesele Güven, toplumların bağ dokusudur; bir işletmenin müşteriyle, bir liderin ekibiyle, bir bireyin yakın çevresiyle kurduğu ilişkinin görünmez sermayesidir. “Güven kazanmak için ne yapılmalı?” sorusu ise yalnızca günümüzün değil, antik çağlardan beri süren bir tartışmanın merkezindedir. Aristoteles’in dostluk ve erdem vurgusundan Orta Çağ’daki ahit ve sözleşme kültürüne, modern dönemdeki toplumsal sözleşme teorilerine kadar güven, düzeni mümkün kılan normların başında gelmiştir. Sanayi devriminde itibar ve tutarlılık ticaretin yağlayıcı yağı oldu; dijital çağdaysa bilgi asimetrilerinin ve hızın arttığı bir dünyada güven, hem daha kırılgan hem de daha stratejik bir avantaj haline geldi. Güncel…

Mikrokalsifikasyon Tedavi Edilmezse Ne Olur? (Biraz Mizah, Biraz Ciddiyet, Bolca Gerçek!) Ah, mikrokalsifikasyon! Adını duyunca kulağa sanki mikroskobik bir süs eşyasıymış gibi geliyor, değil mi? “Aa canım, yeni takı koleksiyonundan mı?” diye sorasınız geliyor ama hayır… Bu minik kireç parçacıkları, özellikle mamografi sonuçlarında beliren, bazen tamamen zararsız, bazen de “beni ciddiye al” diyen uyarı ışıkları gibidir. Bir Kadın, Bir Erkek ve Bir Mikrokalsifikasyon Hikayesi Kadınlar genelde durumu fark eder etmez hemen Google’a koşar: “Mikrokalsifikasyon nedir?” “Ne kadar mikrodur?” “Kalsifikasyon tedavi edilmezse ne olur?” Sonra tabii forumlara düşülür: “Benim de vardı, komşumun da vardı, ama doktor şöyle dedi…” derken işin rengi…

Kaynakların Sınırlılığı ve Dilin Ekonomisi: Gürcü Dilinde “Günaydın” Ne Demek? Bir ekonomist, sabahın ilk ışıklarında kahvesini içerken bile düşünür: kaynaklar sınırlıdır, tercihler sonsuzdur. Her “günaydın”, aslında bir ekonomik eylemdir — bir iletişim yatırımının, bir sosyal etkileşimin başlangıcı. İnsan, her sabah sınırlı zaman ve enerji kaynağını nasıl kullanacağını seçer. Bu çerçeveden bakıldığında, “Gürcü dilinde günaydın ne demek?” sorusu yalnızca dilbilimsel bir merak değil; dilin, kültürün ve ekonominin kesişim noktasında duran anlamlı bir sorgulamadır. Gürcüce’de “Günaydın” kelimesi “Dila mshvidobisa” (დილა მშვიდობისა) şeklindedir. Kelimenin anlamı, “Barışın sabahı” ya da “Huzurlu sabah” demektir — yani sadece bir selam değil, aynı zamanda toplumsal refahın bir…

Güneş Merkezli Sistemi Kim Buldu? Toplumsal Yapıların Gölgesinde Bilginin Cinsiyeti Bir Sosyoloğun Düşünce Günlüğünden İnsanlık tarihine baktığımızda, her “bilimsel keşif” aslında bir toplumsal bağlamın ürünüdür. Bugün “Güneş merkezli sistemin kimin tarafından bulunduğu” sorusu, sadece astronomik bir merak değil; aynı zamanda toplumsal bir aynadır. Nicolaus Copernicus, elbette modern bilimin öncülerinden biri olarak bu modeli ortaya koydu. Fakat mesele sadece “kim buldu?” sorusundan ibaret değildir. Sosyolojik olarak esas mesele şudur: Bir insanın “doğruyu” söyleyebilmesi için hangi toplumsal koşulların oluşması gerekir? Toplumsal Normlar ve Bilginin Meşruiyeti Bir düşünürün fikri, çoğu zaman bireysel zekâsından ziyade yaşadığı toplumun bilgi rejimiyle şekillenir. Copernicus’un yaşadığı 16. yüzyıl,…

Grinin En Açık Tonu Nedir? Toplumsal Roller ve Renklerin Anlamı Üzerine Bir Sosyolojik Yolculuk Bir sosyolog olarak her zaman insanların nasıl düşündüğünden çok, neden öyle düşündükleri ilgimi çekmiştir. Grinin en açık tonu ifadesi, çoğu kişiye basit bir renk tarifi gibi gelir; oysa benim için bu ifade, toplumsal yapıların, rollerin ve değerlerin iç içe geçtiği bir metafordur. Çünkü toplum, siyah ve beyaz kadar keskin çizgilerden değil; grinin binbir tonundan oluşur. Peki, bu tonların en açık olanı neyi temsil eder? Safiyeti mi, belirsizliği mi, yoksa toplumsal uyumun en zarif hâlini mi? Renklerin Toplumsal Anlamı: Gri, Uyumun Rengi Toplum, bireyleri çoğu zaman “doğru”…